Kuduz aşısının içeriği nedir ve ne amaçla kullanılır?

Kuduz aşısı, genellikle inaktive edilmiş (ölü) kuduz virüsünden veya rekombinant teknolojiyle üretilen viral antijenlerden oluşur. Modern kuduz aşıları, insan hücre kültürlerinde (örneğin, Vero hücreleri veya insan diploid hücreleri) veya yumurta bazlı sistemlerde çoğaltılan virüslerin saflaştırılması ve inaktivasyonuyla üretilir. Aşının temel bileşenleri şunlardır:

• İnaktive kuduz virüsü veya viral glikoprotein antijenleri: Bağışıklık sistemini uyararak koruyucu antikorların üretilmesini sağlar.
• Adjuvanlar: Bazı aşılarda, bağışıklık yanıtını güçlendirmek için alüminyum tuzları gibi maddeler eklenir, ancak birçok modern kuduz aşısı adjuvansız formüle edilmiştir.
• Stabilizatörler ve koruyucular: Aşının raf ömrünü uzatmak ve etkinliğini korumak için amino asitler, şekerler veya antibakteriyel ajanlar içerebilir.
• Çözücüler: Enjeksiyon için uygun bir sıvı ortam sağlamak amacıyla steril su veya tuz çözeltileri kullanılır.

Bu içerik, aşının güvenli ve etkili olmasını sağlamak için sıkı kalite kontrol testlerinden geçirilir. Kuduz aşıları, canlı virüs içermediğinden hastalığa neden olmaz, sadece bağışıklık sistemini uyarır.

Kuduz aşısı, kuduz hastalığını önlemek amacıyla kullanılır ve hem maruziyet öncesi (profilaktik) hem de maruziyet sonrası (tedavi edici) olarak uygulanabilir. Temel kullanım amaçları şunlardır:

• Maruziyet öncesi profilaksi: Kuduz riski yüksek gruplar (örneğin, veterinerler, hayvan bakıcıları, laboratuvar çalışanları veya endemik bölgelere seyahat edenler) için rutin aşılama yapılır. Bu, olası bir virüs maruziyetinde hızlı bağışıklık yanıtı sağlar.
• Maruziyet sonrası profilaksi: Kuduz şüpheli bir hayvanın ısırığı, tırmalaması veya tükürük teması sonrasında derhal uygulanır. Amaç, virüsün sinir sistemine yayılmadan önce bağışıklık sistemini harekete geçirerek hastalığı önlemektir. Genellikle kuduz immün globulini (RIG) ile birlikte kullanılır.
• Salgın kontrolü: Kuduzun yaygın olduğu bölgelerde, insanları korumak ve hastalığın yayılmasını azaltmak için aşılama programları düzenlenir.

Kuduz, belirtiler ortaya çıktıktan sonra genellikle ölümcül olduğundan, aşı hayat kurtarıcı bir önlemdir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen protokollere uygun şekilde, dozlar ve zamanlama titizlikle takip edilmelidir. Aşı, etkinliği kanıtlanmış ve güvenli bir yöntem olup, dünya çapında kuduz kaynaklı ölümleri azaltmada kritik rol oynar.