Pnömokok aşısı ne zaman yapılmalı ve kimler için uygundur?

Pnömokok aşısı, Streptococcus pneumoniae bakterisinin neden olduğu zatürre, menenjit, sinüzit ve orta kulak iltihabı gibi ciddi enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan bir aşıdır. İki ana tipi bulunur: konjuge pnömokok aşısı (PCV13) ve polisakkarit pnömokok aşısı (PPSV23). Bu aşılar, pnömokok hastalıklarının önlenmesinde kritik bir rol oynar.

Pnömokok aşısının zamanlaması, kişinin yaşına, sağlık durumuna ve kullanılan aşı tipine göre değişiklik gösterir. Genel olarak şu şekilde önerilir:

• Bebekler ve çocuklar için: Konjuge pnömokok aşısı (PCV13) rutin aşı takviminde yer alır. Genellikle 2., 4. ve 12. aylarda uygulanır. Erken doğan veya risk faktörü olan bebeklerde ek dozlar gerekebilir.
• Yetişkinler için: 65 yaş ve üzerindeki bireylere hem PCV13 hem de PPSV23 aşıları önerilir. Genellikle önce PCV13, ardından en az 1 yıl sonra PPSV23 yapılır. Daha önce PPSV23 olmuşlarsa, PCV13 için en az 1 yıl beklenmelidir.
• Risk gruplarındaki yetişkinler (örn. kronik hastalığı olanlar): 19-64 yaş arası bireylerde, altta yatan sağlık sorunlarına bağlı olarak aşılar daha erken yaşta uygulanabilir. Örneğin, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda veya kronik akciğer/kalp hastalığı olanlarda aşı programı kişiselleştirilir.

Aşı zamanlaması için daima bir sağlık uzmanına danışılmalıdır, çünkü bireysel faktörlere göre değişiklik gösterebilir.

Pnömokok aşısı, belirli yaş grupları ve risk altındaki bireyler için önerilir. Uygun olan gruplar şunlardır:

• Bebekler ve küçük çocuklar: Rutin aşılama programı kapsamında, pnömokok hastalıklarına karşı korunmak için tüm sağlıklı bebeklere uygulanır.
• 65 yaş ve üzeri yetişkinler: Yaşlı bireylerde bağışıklık sistemi zayıfladığı için pnömokok enfeksiyonları daha ciddi seyredebilir; bu nedenle aşı önemlidir.
• Kronik hastalığı olan bireyler: Diyabet, kalp hastalığı, akciğer hastalığı (örn. KOAH), karaciğer veya böbrek yetmezliği gibi durumlarda aşı tavsiye edilir.
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar: HIV/AIDS, kanser tedavisi görenler veya organ nakli yapılmış bireyler gibi gruplar, enfeksiyon riski yüksek olduğu için aşılanmalıdır.
• Dalağı alınmış veya fonksiyon bozukluğu olanlar: Dalak, enfeksiyonlara karşı savunmada kritik rol oynar; bu nedenle bu bireylerde aşı önceliklidir.
• Sigara kullanıcıları: Sigara içmek, solunum yolu enfeksiyonları riskini artırdığı için aşı önerilir.

Ancak, aşının uygun olmadığı durumlar da vardır; örneğin, aşı bileşenlerine şiddetli alerjisi olanlarda veya ciddi hastalık dönemlerinde aşı ertelenebilir. Hamilelikte ise doktor önerisiyle uygulanabilir.

Pnömokok aşısı, özellikle bebekler, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar için hayat kurtarıcı olabilir. Aşı zamanlaması ve uygunluk, kişisel sağlık durumuna göre değerlendirilmelidir. En doğru bilgi için bir hekime veya aile sağlığı merkezine başvurmanız önemlidir. Unutmayın, aşılar sadece bireysel değil, toplum sağlığını da korumaya yardımcı olur.