Tetanoz aşısı hangi durumlarda ne zaman yapılmalıdır?

Tetanoz aşısı, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu tetanoz hastalığına karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu bakteri, toprakta, tozda ve hayvan dışkısında bulunur ve vücuda derin kesikler, yanıklar veya delici yaralar yoluyla girebilir. Tetanoz, kas spazmları, çene kilitlenmesi ve solunum problemleri gibi ciddi semptomlara yol açabilir, bu nedenle aşıyla önlenmesi hayati önem taşır. Tetanoz aşısı genellikle difteri ve boğmaca aşılarıyla birlikte kombine olarak uygulanır (örneğin, DTaP veya Tdap aşıları).

Tetanoz aşısı, hem rutin aşılama programlarında hem de acil durumlarda uygulanır. İşte tetanoz aşısının yapılması gereken başlıca durumlar:

• Rutin aşılama: Bebeklik ve çocukluk döneminde, genellikle 2, 4, 6 ve 18. aylarda DTaP aşısı olarak uygulanır. Okul çağında (4-6 yaş) ve ergenlikte (11-12 yaş) rapel dozlar yapılır.
• Yetişkin aşılaması: Her 10 yılda bir Td veya Tdap aşısı ile rapel doz önerilir. Özellikle hamilelikte (her gebelikte bir kez Tdap) ve 65 yaş üstü bireylerde düzenli aşılama önemlidir.
• Yaralanma sonrası: Kirli, derin veya delici yaralar (paslı metal, toprakla temas eden kesikler) durumunda, son 5 yıl içinde aşı olunmadıysa tetanoz aşısı yapılmalıdır. Eğer yara çok kirliyse ve son 10 yılda aşı olunmadıysa, hemen aşı uygulanır.
• Seyahat öncesi: Tetanozun yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler, aşı durumlarını kontrol ettirmeli ve gerekirse rapel doz almalıdır.
• Mesleki risk: Çiftçiler, inşaat işçileri veya toprakla teması yüksek mesleklerde çalışanlar, düzenli aşı takibini yapmalıdır.

Tetanoz aşısının zamanlaması, yaşa, önceki aşı geçmişine ve maruz kalma riskine bağlıdır. Genel olarak şu şekilde özetlenebilir:

• Bebekler ve çocuklar: İlk dozlar 2. ayda başlar ve 6-7 yaşa kadar devam eder. Rapel dozlar ergenlikte tekrarlanır.
• Yetişkinler: Son tetanoz aşısından 10 yıl sonra rapel doz önerilir. Yaralanma durumunda, son aşı 5 yıldan eskiyse hemen yapılır.
• Acil durumlar: Yaralanma anında, özellikle kirli yaralarda, aşı geçmişi bilinmiyorsa veya yetersizse tetanoz aşısı ve gerekirse tetanoz immün globulini (TIG) uygulanır.

Tetanoz aşısı, genellikle güvenli olsa da bazı durumlarda dikkatli olunmalıdır. Ateş, hafif ağrı veya kızarıklık gibi yan etkiler görülebilir. Ciddi alerjik reaksiyon öyküsü olanlar veya belirli nörolojik rahatsızlıkları bulunanlar, aşı öncesi doktora danışmalıdır. Unutmayın, tetanoz önlenebilir bir hastalıktır ve düzenli aşılama hayat kurtarıcı olabilir. Aşı takviminizi kontrol etmek ve olası yaralanmalarda hemen tıbbi yardım almak için bir sağlık uzmanına başvurun.