Bcg aşısı nasıl uygulanır ve etkileri nelerdir?

BCG (Bacillus Calmette-Guérin) aşısı, tüberküloz (verem) hastalığına karşı koruma sağlamak için kullanılan bir aşıdır. Özellikle tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde ve risk altındaki gruplarda uygulanır. Aşı, zayıflatılmış canlı bir bakteri suşundan (Mycobacterium bovis) elde edilir ve bağışıklık sistemini uyararak hastalığa karşı direnç geliştirmeyi amaçlar. BCG aşısı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen temel aşılardan biridir ve genellikle bebeklik döneminde yapılır.

BCG aşısı, genellikle deri altına (intradermal) enjeksiyon yoluyla uygulanır. İşte uygulama sürecinin detayları:

• Uygulama Yeri: Aşı, genellikle üst kolun dış kısmına veya bazen kalçaya yapılır. Bebeklerde ve çocuklarda kol tercih edilir, çünkü bu bölge enjeksiyon için uygun ve izlenmesi kolaydır.
• Uygulama Tekniği: Aşı, ince bir iğne ile derinin hemen altına enjekte edilir. Bu yöntem, aşının yavaşça emilmesini ve bağışıklık sisteminin etkili bir şekilde uyarılmasını sağlar. Enjeksiyon sırasında hafif bir acı veya rahatsızlık hissedilebilir, ancak bu genellikle kısa sürer.
• Doz ve Zamanlama: BCG aşısı genellikle tek doz olarak uygulanır. Türkiye gibi birçok ülkede, doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde (genellikle 2. ayda) yapılır. Risk altındaki yetişkinlerde veya tüberküloz maruziyeti olan kişilerde de uygulanabilir, ancak bu durumda önce tüberkülin deri testi (PPD testi) yapılarak kişinin enfeksiyon durumu kontrol edilir.
• Uygulama Sonrası: Enjeksiyon bölgesinde genellikle küçük bir kabarcık veya kızarıklık oluşur, bu normal bir reaksiyondur. Zamanla bu bölgede hafif bir iz kalabilir, bu da aşının etkili olduğunun bir göstergesidir.

BCG aşısının hem koruyucu hem de yan etkileri bulunmaktadır. İşte ana etkileri:

• Koruyucu Etkiler: BCG aşısı, tüberküloz bakterisine karşı bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalığın ciddi formlarına (örneğin, menenjit ve yaygın tüberküloz) karşı koruma sağlar. Özellikle çocuklarda etkilidir ve hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Ancak, yetişkinlerde akciğer tüberkülozuna karşı koruma oranı değişkendir ve %0 ile %80 arasında değişebilir.
• Yan Etkiler: BCG aşısı genellikle güvenli kabul edilir, ancak bazı yan etkiler görülebilir. Bunlar arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık, şişlik veya hafif ateş bulunur. Nadiren, lenf bezlerinde şişme veya apseler oluşabilir. Çok nadir durumlarda, aşıya bağlı sistemik reaksiyonlar (örneğin, yaygın BCG enfeksiyonu) görülebilir, bu genellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ortaya çıkar.
• Uzun Vadeli Etkiler: Aşı, genellikle ömür boyu süren bir bağışıklık sağlamaz, ancak çocukluk döneminde yapıldığında uzun süreli koruma sunar. Aşı sonrası oluşan iz, kalıcı olabilir ve bu durum normal kabul edilir. Ayrıca, BCG aşısı tüberkülin deri testinde (PPD testi) pozitif sonuçlara neden olabilir, bu da kişinin tüberküloza maruz kalmış gibi yanlış yorumlanmasına yol açabilir; bu nedenle test sonuçları değerlendirilirken aşı geçmişi dikkate alınmalıdır.

BCG aşısı, genellikle tüberküloz riski yüksek olan bölgelerde yaşayan bebekler ve çocuklar için önerilir. Aşağıdaki durumlarda aşı yapılmamalıdır:

• Bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıflamış kişiler (örneğin, HIV/AIDS hastaları veya kemoterapi görenler).
• Gebelik sırasında, çünkü aşının güvenliği tam olarak kanıtlanmamıştır.
• Ateşli hastalık veya ciddi enfeksiyon durumlarında, aşı ertelenebilir.

Sonuç olarak, BCG aşısı tüberküloza karşı önemli bir koruma sağlar ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılır. Uygulama ve etkileri hakkında daha fazla bilgi için bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.