Ceviz aşısı nasıl yapılır, hangi teknikler kullanılır?

Ceviz aşısı, ceviz yetiştiriciliğinde kaliteli ve verimli çeşitlerin çoğaltılması için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Aşılama, genellikle anaç olarak adlandırılan bir bitkinin üzerine, arzu edilen çeşidin (kalem veya göz) bir parçasının yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir. Bu işlem, bitkinin daha hızlı büyümesini, hastalıklara karşı direnç kazanmasını veya belirli özelliklerin korunmasını sağlar. Ceviz ağaçları genellikle geç uyanma eğiliminde olduğundan, aşılama zamanı ve tekniği büyük önem taşır. Aşağıda, ceviz aşısının nasıl yapıldığı ve kullanılan temel teknikler detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Ceviz aşısı için en uygun zaman, bitkinin aktif büyüme dönemine geçtiği ilkbahar aylarıdır, genellikle mart-nisan aylarında yapılır. Bu dönemde, bitkilerin kabukları kolayca ayrılır ve aşı tutma şansı yüksektir. Aşılama öncesi şu adımlar izlenmelidir:

• Anaç ve kalem seçimi: Anaç olarak genellikle yerli ceviz türleri veya dayanıklı çeşitler kullanılır. Kalem ise, istenen çeşitten alınan, sağlıklı ve bir yıllık sürgünlerden seçilir. Kalemler, aşılama öncesi serin ve nemli bir yerde saklanmalıdır.
• Aletlerin temizliği: Aşılama bıçağı veya aletleri dezenfekte edilmiş olmalıdır; bu, hastalık bulaşmasını önlemek için kritiktir.
• Çevre koşulları: Aşılama, yağmursuz ve rüzgarsız bir günde yapılmalıdır; sıcaklığın 10-20°C arasında olması idealdir.

Ceviz aşısında birden fazla teknik kullanılabilir, ancak en yaygın olanları şunlardır:

• Yongalı Göz Aşısı: Bu teknik, özellikle ilkbaharda kabuğun kolay ayrıldığı dönemde uygulanır. Anaç üzerinde T şeklinde bir kesi açılır, ardından kalemden alınan bir göz (yonga) bu kesiye yerleştirilir. Aşı bandı veya rafya ile sıkıca sarılarak sabitlenir. Bu yöntem, yüksek tutma oranı sağlar ve hızlı sonuç verir.
• Kakma Aşısı (Chip Budding): İlkbahar veya yaz aylarında uygulanabilir. Anaç üzerinde küçük bir çentik açılır ve kalemden alınan benzer boyutta bir parça buraya yerleştirilir. Aşı macunu ve bandajla kapatılarak korunur. Bu teknik, daha az stres yarattığı için tercih edilir.
• Dilcikli Aşısı (Tongue Grafting): Genellikle kalem aşısı olarak bilinir ve anaç ile kalemin çaplarının benzer olduğu durumlarda kullanılır. Her iki parçada dil şeklinde kesiler yapılır, birbirine kenetlenir ve bağlanır. Bu yöntem, güçlü bir kaynaşma sağlar, ancak daha fazla beceri gerektirir.
• Yarma Aşısı: Daha kalın anaçlar için uygundur. Anaçın tepesi kesilir ve ortası yarılır, ardından kalemler bu yarığa yerleştirilip bağlanır. Bu teknik, hızlı büyüme sağlar ama dikkatli yapılmazsa enfeksiyon riski taşır.

Aşılama işlemi tamamlandıktan sonra, aşının tutması için uygun bakım şarttır:

• Sulama: Aşı bölgesinin nemli kalması için düzenli sulama yapılmalı, ancak aşırı sudan kaçınılmalıdır.
• Koruma: Aşı bandı veya rafya, aşı kaynaşana kadar çıkarılmamalıdır. Ayrıca, aşı bölgesi güneş ve rüzgardan korunmalı, gerekirse gölgeleme yapılmalıdır.
• Takip: Aşı tutup tutmadığını kontrol etmek için birkaç hafta sonra gözlem yapılmalı; başarısız aşılar tekrarlanmalıdır. Aşı tuttuğunda, anaç üzerindeki yabani sürgünler temizlenmelidir.

Genel olarak, ceviz aşısı sabır ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Doğru teknik ve zamanlama ile %70-90 oranında başarı sağlanabilir. Eğer acemiyseniz, deneyimli bir bahçıvandan destek almanız önerilir. Unutmayın, sağlıklı bir ceviz ağacı için aşılama, uzun vadeli verimliliğin anahtarıdır.