Civciv aşıları nasıl uygulanır ve hangi türleri vardır?

Civciv aşıları, kümes hayvanlarının sağlığını korumak ve bulaşıcı hastalıkları önlemek için kritik öneme sahiptir. Doğru aşılama, civcivlerin bağışıklık sistemini güçlendirerek verimliliği artırır ve ölüm oranlarını azaltır. Aşılar, genellikle civcivlerin yaşına, yetiştirme koşullarına ve bölgesel hastalık risklerine göre planlanır. Aşağıda, civciv aşılarının türleri ve uygulama yöntemleri detaylı olarak açıklanmaktadır.

Civcivler için yaygın olarak kullanılan aşı türleri, belirli hastalıklara karşı koruma sağlar. Bu aşılar canlı, inaktif (ölü) veya rekombinant olabilir. İşte en yaygın civciv aşı türleri:

• Marek Hastalığı Aşısı: Bu, civcivlerde en yaygın uygulanan aşıdır. Genellikle kuluçkahanede, civcivler bir günlükken uygulanır. Marek hastalığı, viral bir hastalık olup sinir sistemini etkiler ve felce yol açar. Aşı, canlı bir virüs aşısıdır ve ömür boyu koruma sağlamak için erken dönemde yapılmalıdır.
• Newcastle Hastalığı Aşısı: Solunum yolu hastalıklarına neden olan Newcastle virüsüne karşı koruma sağlar. Bu aşı, canlı veya inaktif formda olabilir. Canlı aşılar genellikle içme suyuna karıştırılarak veya sprey şeklinde uygulanır, inaktif aşılar ise enjeksiyonla verilir. İlk aşılama, civcivler 1-4 haftalıkken yapılabilir.
• Enfeksiyöz Bronşit Aşısı: Solunum sistemini etkileyen bu viral hastalığa karşı korur. Genellikle canlı aşı formunda olup, içme suyu veya sprey yoluyla uygulanır. İlk aşılama, civcivler 1-2 haftalıkken başlar ve tekrarlanabilir.
• Gumboro Hastalığı (İnfeksiyöz Bursal Hastalık) Aşısı: Bağışıklık sistemini hedef alan bu hastalığa karşı kullanılır. Canlı veya inaktif aşılar mevcuttur ve genellikle içme suyu veya enjeksiyonla verilir. Aşılama, civcivler 1-3 haftalıkken yapılır, çünkü hastalık genç civcivlerde daha şiddetlidir.
• Çiçek Hastalığı Aşısı: Viral bir hastalık olan çiçeğe karşı koruma sağlar. Genellikle kanat zarına uygulanan bir aşıdır ve civcivler 4-6 haftalıkken yapılır. Bu, lokal bir uygulamadır ve iğne ile ciltte küçük bir çizik oluşturularak uygulanır.
• İnfeksiyöz Laringotrakeitis Aşısı: Solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan bu hastalığa karşı kullanılır. Canlı aşı formunda olup, genellikle göz damlası veya içme suyu yoluyla uygulanır. Riskli bölgelerde, civcivler 2-4 haftalıkken aşılanabilir.

Aşıların etkinliği, doğru uygulama yöntemine bağlıdır. Farklı aşı türleri için çeşitli uygulama teknikleri kullanılır. İşte yaygın uygulama yöntemleri:

• İçme Suyu ile Aşılama: Bu yöntem, canlı aşılar (örneğin, Newcastle veya enfeksiyöz bronşit) için yaygındır. Aşı, civcivlerin içme suyuna karıştırılır ve tüm sürünün aynı anda aşılanmasını sağlar. Uygulama öncesi, civcivlerin suyu kesilerek susuz bırakılması önerilir, böylece aşılı suyu hızla tüketirler. Suyun temiz ve klorsuz olması önemlidir, çünkü klor aşının etkinliğini azaltabilir. Bu yöntem, büyük sürülerde pratik ve ekonomiktir.
• Sprey veya Aerosol Aşılama: Özellikle solunum yolu hastalıklarına karşı kullanılır. Aşı, ince bir sprey halinde civcivlerin üzerine püskürtülür. Civcivler, aşıyı solunum yoluyla alır. Bu yöntem, hızlı ve etkilidir, ancak uygun ekipman ve kapalı bir ortam gerektirir. Aşının homojen dağılması için sürünün eşit şekilde maruz kalması sağlanmalıdır.
• Enjeksiyon ile Aşılama: İnaktif aşılar veya bazı canlı aşılar (örneğin, Marek hastalığı aşısı) için kullanılır. Subkutan (deri altı) veya intramüsküler (kas içi) enjeksiyon şeklinde uygulanır. Marek aşısı genellikle boyun derisi altına enjekte edilir. Bu yöntem, dozajın kesin olmasını sağlar, ancak daha fazla iş gücü ve steril ekipman gerektirir. Kuluçkahanelerde, otomatik enjeksiyon makineleri kullanılabilir.
• Göz Damlası veya Burun Damlası ile Aşılama: Solunum yolu aşıları için kullanılan lokal bir yöntemdir. Aşı, civcivin gözüne veya burnuna damlatılır ve mukoza yoluyla emilir. Bu, bireysel uygulama gerektirdiği için küçük sürülerde daha uygundur, ancak yüksek dozaj doğruluğu sağlar.
• Kanat Zarı Aşılama: Çiçek hastalığı aşısı gibi belirli aşılar için kullanılır. Özel bir aşı iğnesi ile civcivin kanat zarına küçük bir çizik atılarak uygulanır. Bu, lokal bir bağışıklık yanıtı oluşturur ve hastalığın yayılmasını engeller. Uygulama, dikkatli bir teknik gerektirir, çünkü yanlış uygulama etkinliği azaltabilir.

Civciv aşılamasında başarı için bazı önemli noktalar vardır. İlk olarak, aşı programı veteriner hekim veya uzmanlarca planlanmalıdır, çünkü bölgesel riskler ve yetiştirme koşulları değişiklik gösterir. Aşılar, uygun sıcaklıkta saklanmalıdır; genellikle soğuk zincir korunmalıdır. Aşı uygulaması öncesi civcivlerin sağlıklı olduğundan emin olunmalıdır, çünkü stres veya hastalık aşı etkinliğini düşürebilir. Aşı sonrası, civcivlerin iyi beslenmesi ve temiz bir ortamda tutulması, bağışıklık yanıtını güçlendirir. Son olarak, aşı kayıtları tutulmalı ve takip edilmelidir; bu, olası salgınları önlemede yardımcı olur. Unutmayın, düzenli aşılama, sürü sağlığının temel taşıdır ve uzun vadeli verimlilik için hayati öneme sahiptir.