Çocukluk döneminde karşılaşılan aşılama türleri nelerdir?

Çocukluk Döneminde Karşılaşılan Aşılama Türleri

Çocukluk dönemi, bağışıklık sisteminin geliştiği ve hastalıklara karşı savunmasız olduğu kritik bir süreçtir. Aşılar, bu dönemde çocukları ciddi bulaşıcı hastalıklardan korumak için uygulanan güvenli ve etkili bir yöntemdir. Aşılama, hem bireysel sağlığı hem de toplumsal bağışıklığı güçlendirerek salgınların önlenmesine katkıda bulunur. Çocuklukta karşılaşılan aşılar, genellikle ulusal aşı takvimlerine göre düzenlenir ve farklı hastalıklara karşı koruma sağlamak üzere çeşitli türlere ayrılır. Bu yazıda, çocukluk döneminde yaygın olarak uygulanan aşılama türlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

1. Canlı Atenüe Aşılar

Canlı atenüe aşılar, hastalık yapıcı etkisi zayıflatılmış ancak canlı mikroorganizmalar içeren aşılardır. Bu aşılar, bağışıklık sistemini güçlü ve uzun süreli bir yanıt oluşturmaya teşvik eder. Çocukluk döneminde yaygın olarak kullanılan canlı atenüe aşılar şunlardır:

• Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık (KKK) Aşısı: Genellikle 12. ayda ve 4-6 yaş arasında tekrar dozu uygulanır.
• Suçiçeği Aşısı: 12. ayda ve 4-6 yaş arasında uygulanarak suçiçeği hastalığına karşı koruma sağlar.
• Rotavirüs Aşısı: Bebeklik döneminde ağız yoluyla verilir ve şiddetli ishalden korur.
• Oral Polio Aşısı (OPV): Bazı ülkelerde çocuk felcine karşı kullanılır, ancak birçok yerde inaktif polio aşısı tercih edilir.

Bu aşılar, genellikle sağlıklı çocuklarda güvenle uygulanır, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde dikkatli olunmalıdır.

2. İnaktif Aşılar

İnaktif aşılar, öldürülmüş veya etkisiz hale getirilmiş mikroorganizmalar veya bunların belirli parçalarını içerir. Bu aşılar, canlı aşılara göre daha güvenli kabul edilir, ancak genellikle birden fazla doz ve rapel (pekiştirme) gerektirir. Çocukluk döneminde kullanılan inaktif aşı örnekleri şunlardır:

• Difteri, Boğmaca, Tetanoz (DBT) Aşısı: Bebeklikten itibaren birkaç doz halinde uygulanır ve bu ciddi bakteriyel hastalıklara karşı koruma sağlar.
• İnaktif Polio Aşısı (IPV): Çocuk felcine karşı güvenli bir alternatiftir ve enjeksiyon yoluyla verilir.
• Hepatit B Aşısı: Doğumdan hemen sonra başlanır ve hepatit B virüsünün neden olduğu karaciğer hastalıklarından korur.
• Hemofilus influenza tip B (Hib) Aşısı: Menenjit ve pnömoni gibi ciddi enfeksiyonları önlemek için kullanılır.

Bu aşılar, bağışıklık sistemini uyararak antikor üretimini tetikler ve genellikle yan etkileri hafiftir.

3. Subünit (Alt Birim) Aşılar

Subünit aşılar, mikroorganizmaların sadece belirli antijenik parçalarını (örneğin protein veya polisakkaritler) içerir ve tüm mikroorganizmayı kullanmaz. Bu, aşının güvenlik profilini artırır. Çocukluk döneminde yaygın subünit aşılar şunlardır:

• Konjuge Pnömokok Aşısı: Pnömokok bakterilerinin neden olduğu menenjit, pnömoni ve orta kulak iltihabına karşı koruma sağlar.
• Meningokok Aşısı: Menenjite yol açan meningokok bakterilerine karşı kullanılır.
• Hepatit B Aşısı: Bazı formları subünit yapıdadır ve hepatit B'ye karşı etkilidir.

Bu aşılar, özellikle küçük çocuklarda bağışıklık yanıtını güçlendirmek için tasarlanmıştır ve genellikle iyi tolere edilir.

4. Toksoid Aşılar

Toksoid aşılar, bakterilerin ürettiği toksinlerin (zehirlerin) zararsız hale getirilmiş formlarını içerir. Bu aşılar, vücudun toksinlere karşı antikor üretmesini sağlar. Çocukluk döneminde kullanılan başlıca toksoid aşılar şunlardır:

• Tetanoz Aşısı: Genellikle DBT aşısının bir parçası olarak uygulanır ve tetanoz hastalığına karşı koruma sağlar.
• Difteri Aşısı: DBT aşısı içinde yer alır ve difteri toksinine karşı bağışıklık kazandırır.

Bu aşılar, toksin kaynaklı hastalıkları önlemede oldukça etkilidir ve rutin aşı takviminde önemli bir yer tutar.

5. mRNA Aşıları

mRNA aşıları, nispeten yeni bir teknoloji olup, COVID-19 pandemisi sırasında yaygınlaşmıştır. Bu aşılar, viral protein üretimi için genetik talimatlar içerir ve bağışıklık sistemini uyarır. Çocukluk döneminde, özellikle belirli yaş grupları için onaylanmış mRNA aşıları kullanılabilir:

• COVID-19 mRNA Aşıları: Çocuklarda ciddi hastalık riskini azaltmak için uygulanır ve güvenlik profili yüksektir.

Bu aşılar, hızlı geliştirilebilmesi ve etkinliği nedeniyle gelecekte diğer hastalıklar için de kullanılabilir.

Önemli Notlar

Çocukluk döneminde aşılama, düzenli sağlık kontrolleri ve ulusal aşı takvimine uygun şekilde yapılmalıdır. Aşıların yan etkileri genellikle hafif olup, ateş veya enjeksiyon bölgesinde kızarıklık şeklinde görülebilir. Ebeveynler, aşıların faydaları ve riskleri konusunda sağlık uzmanlarından bilgi almalı ve aşı reddi gibi durumlardan kaçınmalıdır. Unutmayın, aşılar sadece çocuğunuzu değil, toplumun tamamını korumanın anahtarıdır.

Sonuç olarak, çocukluk döneminde karşılaşılan aşılama türleri, canlı atenüe, inaktif, subünit, toksoid ve mRNA aşıları olarak sınıflandırılabilir. Her aşı türü, belirli hastalıklara karşı koruma sağlar ve çocukların sağlıklı bir şekilde büyümesine katkıda bulunur. Aşı takvimine uyum, çocukların bağışıklık sistemini güçlendirmek ve toplum sağlığını desteklemek için hayati öneme sahiptir.