Dut aşısı hangi dönemlerde ve nasıl gerçekleştirilir?

Dut ağacı (Morus spp.), meyveleri ve yaprakları (özellikle ipek böcekçiliğinde) için yetiştirilen değerli bir bitkidir. Aşılama, dutun çoğaltılmasında, verimliliğin artırılmasında veya farklı çeşitlerin birleştirilmesinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Dut aşısı, genellikle belirli dönemlerde ve çeşitli tekniklerle gerçekleştirilir. İşte dut aşısı hakkında detaylı bilgiler:

Dut aşısı için en uygun dönemler, bitkinin fizyolojik durumuna ve iklim koşullarına bağlı olarak değişir. Genel olarak şu dönemler tercih edilir:

• İlkbahar Dönemi: En yaygın aşılama zamanıdır, genellikle mart-nisan aylarında, ağaçların uyanmaya başladığı ve kabuğun kolay ayrıldığı dönemde yapılır. Bu dönemde, göz aşısı (özellikle kabuk altı aşısı) ve kalem aşısı uygulanabilir.
• Yaz Dönemi: Haziran-temmuz aylarında, sürgünlerin olgunlaştığı dönemde "T göz aşısı" veya "yama göz aşısı" yapılabilir. Bu, sıcak ve nemli havalarda başarı şansı yüksek olan bir yöntemdir.
• Sonbahar Dönemi: Eylül-ekim aylarında, bitkinin dinlenmeye yaklaştığı dönemde aşılama yapılabilir, ancak bu daha az yaygındır ve soğuk riski nedeniyle dikkatli olunmalıdır.

Aşılama için genel kural, sıcaklığın 10-30°C arasında olduğu, don olaylarının görülmediği ve ağacın aktif büyüme dönemine denk gelen zamanları seçmektir. Bölgesel iklim farklılıkları, aşılama zamanını birkaç hafta değiştirebilir.

Dut aşısında çeşitli teknikler kullanılır; seçim, ağacın yaşı, aşı malzemesinin durumu ve yetiştiricinin tercihine bağlıdır. İşte yaygın yöntemler:

• Göz Aşısı (Tomurcuk Aşısı): Genellikle yaz aylarında uygulanır. Anaç üzerine "T" şeklinde bir kesi açılır ve bir göz (tomurcuk) yerleştirilip sarılır. Bu yöntem, malzeme tasarrufu sağlar ve hızlı kaynaşma olur.
• Kalem Aşısı: İlkbaharda yapılır ve birkaç çeşidi vardır:
  • Yarma Aşı: Anaç kalın ise, tepesi kesilip yarılarak kalemler yerleştirilir.
  • Kakma Aşı (İngiliz Aşısı): Anaç ve kalem aynı kalınlıkta ise, eğimli kesilerle birleştirilip bağlanır.
• Kabuk Altı Aşısı: İlkbaharda kabuğun kolay ayrıldığı dönemde, anaç kabuğu kaldırılarak kalem yerleştirilir. Bu, yaşlı ağaçlar için uygundur.

Aşılama başarısı için temizlik, doğru zamanlama ve dikkatli uygulama şarttır. İşte genel adımlar:

• Hazırlık: Sağlıklı anaç (aşı yapılacak ağaç) ve kalem/göz (aşılanacak çeşit) seçin. Aletleri (aşı bıçağı, bağlama malzemesi, macun) dezenfekte edin.
• Kesim: Anaç üzerinde uygun bir kesi yapın (örneğin, T şekli göz aşısı için). Kalem veya gözü, bir tomurcuk içerecek şekilde kesin.
• Birleştirme: Kalemi veya gözü, anacın kambiyum dokuları (büyüme tabakası) temas edecek şekilde yerleştirin.
• Bağlama: Aşıyı lastik bant veya aşı bağı ile sıkıca sararak sabitleyin, hava almasını engelleyin.
• Koruma: Aşı bölgesini aşı macunu ile kapatarak nem kaybını ve enfeksiyonu önleyin.
• Bakım: Aşı tutana kadar düzenli sulama yapın, yabani otları temizleyin ve bağları zamanında gevşetin.

Sonuç olarak, dut aşısı doğru dönemde (ilkbahar veya yaz) ve uygun yöntemle (göz veya kalem aşısı) yapıldığında yüksek başarı şansı sunar. Deneyimli yetiştiriciler, bölgesel koşullara uyarlanmış takvimlerle daha verimli sonuçlar alabilir. Unutmayın, aşılama bir beceri işidir; pratik yaparak ve yerel uzmanlardan tavsiye alarak geliştirilebilir.