Menenjit aşıları hangileridir ve ne işe yarar?

Menenjit, beyin ve omuriliği saran zarların iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. Bakteriyel, viral veya diğer mikroorganizmalar neden olabilir, ancak bakteriyel menenjitler özellikle hayatı tehdit edici olabilir. Menenjit aşıları, bu hastalığa karşı koruma sağlamak için geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılan aşılardır. Aşağıda, Türkiye'de ve dünyada kullanılan başlıca menenjit aşıları ve ne işe yaradıkları detaylandırılmıştır:

Meningokok bakterileri (Neisseria meningitidis), bakteriyel menenjitin en yaygın nedenlerinden biridir ve salgınlara yol açabilir. Bu aşılar, meningokok bakterisinin farklı serogruplarına (A, B, C, W, Y gibi) karşı koruma sağlar.

• Meningokok Konjuge Aşılar (MenACWY): Bu aşı, meningokok bakterisinin A, C, W ve Y serogruplarına karşı bağışıklık kazandırır. Genellikle ergenlerde, üniversite öğrencilerinde, askeri personelde ve riskli bölgelere seyahat edenlerde önerilir. Türkiye'de rutin aşılama programında belirli yaş gruplarında veya risk durumlarında kullanılır.
• Meningokok B Aşıları (MenB): Meningokok B serogrupuna özgüdür ve özellikle bebekler, çocuklar ve genç erişkinlerde menenjit ve septisemi (kan zehirlenmesi) riskini azaltır. MenB aşıları, MenACWY aşılarından ayrı olarak uygulanır ve doktor önerisiyle yapılabilir.

Pnömokok bakterileri (Streptococcus pneumoniae), menenjitin yanı sıra zatürre ve orta kulak iltihabı gibi enfeksiyonlara da neden olur. Bu aşılar, pnömokok menenjitine karşı koruma sağlar.

• Konjuge Pnömokok Aşısı (PCV13): Bebekler ve küçük çocuklar için rutin aşılama programında yer alır. 13 farklı pnömokok türüne karşı bağışıklık geliştirerek menenjit ve diğer pnömokok hastalıklarını önler.
• Polisakkarit Pnömokok Aşısı (PPSV23): Genellikle yetişkinlerde, özellikle 65 yaş üstü bireylerde ve kronik hastalığı olanlarda kullanılır. 23 pnömokok türüne karşı koruma sağlar, ancak bağışıklık yanıtı PCV13 kadar güçlü olmayabilir.

Hemofilus influenzae tip b (Hib) bakterisi, özellikle 5 yaş altı çocuklarda menenjit, zatürre ve diğer ciddi enfeksiyonlara neden olur. Hib aşısı, bu bakterinin neden olduğu menenjiti önlemede oldukça etkilidir.

• Hib aşısı, genellikle bebeklik döneminde rutin aşılama programı kapsamında uygulanır (örneğin, 2, 4, 6 ve 12-15 aylıkken). Türkiye'de karma aşılar içinde yer alarak menenjit ve diğer Hib enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar.

Menenjit aşıları, başlıca şu işlevlere sahiptir:

• Enfeksiyonu Önleme: Aşılar, vücudun bağışıklık sistemini belirli bakterilere karşı uyararak antikor üretimini tetikler. Bu sayede, gerçek enfeksiyonla karşılaşıldığında hastalık gelişmesi engellenir veya hafif geçirilir.
• Salgınları Kontrol Altına Alma: Özellikle meningokok ve Hib aşıları, toplumda salgın riskini azaltarak halk sağlığını korur. Okul, yurt veya askeriye gibi kalabalık ortamlarda bulaşmayı önler.
• Komplikasyonları Azaltma: Menenjit, işitme kaybı, beyin hasarı veya ölüm gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Aşılar, bu riskleri en aza indirger ve hastaneye yatış oranlarını düşürür.
• Risk Gruplarını Koruma: Bebekler, yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve kronik hastalığı olanlar gibi yüksek riskli gruplarda aşılar, hayat kurtarıcı bir rol oynar.

Sonuç olarak, menenjit aşıları, bu ciddi hastalığa karşı etkili bir koruma yöntemidir ve düzenli aşılama ile toplum sağlığı desteklenir. Aşı olmadan önce bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.